به گزارش اگزيم نيوز، بیستمین جلسه از سلسله نشست های بررسی و نقد پژوهش های بانکداری و مالی اسلامی تحت عنوان « بررسی امکان خلق پول توسط نظام بانکی در نظام مالی اسلامی»  صبح روز گذشته بیست و هشتم شهریورماه با حضور  دکتر حسین صمصامی عضو هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی،  دکتر پویا جبل عاملی کارشناس بانک مرکزی و دکتر حسین عیوضلو در محل پژوهشکده پولی و بانکی بانک مرکزی بانک مرکزی برگزار شد.

حسین صمصامی عضو هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی در این نشست به بررسی موضوع خلق پول در نظام بانکی پرداخت. وی بر اساس مقاله ای در اینباره تحت همین عنوان گفت:یکی از مسائل مطرح در نظام مالی اسلامی بررسی امکانِ خلق پولِ توسط نظامِ بانکی است. مطالعات صورت گرفته در اقتصاد متعارف و اسلامی حاکی از مشکلات بی شمار خلق پول در جامعه است.

وی در ادامه مشکلات ناشی از خلق پول را برشمرد و گفت: بی ثباتی اقتصادی و  رکود و رونق، بی ثباتی در عرضة پول، افزایش تمایلات تورمی، رشد اجباری، تخریب محیط زیست، استثمار کارگر، فساد فرایند دموکراتیک، افزایش نابرابری و نقض عدالت، محرومیت اجتماعی، ورشکستگی بانک ها، تحمیل بیمة سپرده، مخاطرة اخلاقی، سرمایه گذاری بی فایده و حباب دارایی می باشد.

صمصامی با ذکر این موضوع که خلق پول در نظام مالی اسلامی مشروع نیست گفت: براساس رویکرد «کل گرایانه- غایت محور» رایج در مطالعات اقتصاد اسلامی به دست آمده است، نشان می دهد که خلق پول توسط نظام بانکی به «بی ثباتی اقتصادی»، «عدم ایفای تعهد» و « اکل مال به باطل» منجر می شود.

 این استاد دانشگاه خاطر نشان کرد: خلق پول مانع تحقق اهداف نظام مالی اسلامی مانند «عدالت اجتماعی»، «رشد اقتصادی» و «تثبیت قیمت ها» می شود. ازاین رو، امکان خلق پول توسط نظام بانکی به شکل کنونی در نظام مالی اسلامی وجود ندارد.

پویا جبل عاملی کارشناس بانکی در نقد پژوهش ارائه شده گفت: به نظر می رسد ما در این پژوهش با محققانی مواجهیم که نسبت به بانک و سیستم بانکی بدبین هستند و بانک را بعنوان مظهری از همه مشکلاتی که اقتصاد با آن روبروست تصور می کنند.

 وی افزود: ناسازگاری در استدلالها در این پژوهش دیده می شود. مثلا ربط دادن خلق پول به تخریب محیط زیست منطقی به نظر نمی رسد. در جایی رشد اقتصادی منابع طبیعی تحت فشار قرار می گیرند و در جای دیگر اشاره می شود که خلق پول باعث کاهش رشد اقتصادی می شود.

جبل عاملی تاکید کرد: اگر نظام مالی فعلی نبود جامعه بشری به چیزی که امروز بود دست پیدا نمی کرد. در واقع یکی از موتورهای محرک توسعه اقتصادی و پیشرفت کشور نظام مالی حال حاضر است.

وی نقد یکجانبه علیه نظام مالی را صحیح و اصولی ندانست و گفت: بانک یک بیزینس مثل هر بیزینس دیگر است. تولید نمی کند بلکه خدمات ارائه می دهد و در نهایت از جاییکه مازاد هست به جایی که نیاز هست ارتباط ایجاد می کند. و این مشمول اکل مال به باطل نمی شود.

جبل عاملی افزود: طبقات متوسط و پایین جامعه سرمایه گذار نیستند. حقیقت این است که بیشتر منابع مالی سیستم بانکی را طبقات بالای جامعه بدهکارند كه طبقات پایین جامعه. اگر سود واقعی مثبت به این طبقه داده می شود به معنای ایجاد شکاف طبقاتی بیشتر نیست.  پرداخت سود واقعی مثبت اتفاقا می تواند به کاهش اختلاف طبقاتی کمک کند. ضمن اینکه تورم پایین ما مدیون نرخ سود بالاست.

 جبل عاملی دلیل افزایش نقدینگی را تمایل بیشتر  مردم به سپرده گذاری در بانک ها دانست و گفت: سرعت گردش این سپرده ها پایین است و آنقدر برای آنها تورم مساله ای ایجاد نمی کند. در واقع موضوع قابل اهمیت پایه پولی است. وقتی به دوره مثبت شدن نرخ سود واقعی نگاه می کنیم می بینیم تورم با پایه پولی بیشتر خودش را نشان داده است.

حسین عیوضلو نیز در صحبت های خود در این نشست گفت: به نظر می رسد در اینباره باید کارشناسی بیشتری انجام شود. خلق اعتبار یا پول درونزا اگر رخ ندهد نمی توان برای طرح های بلند مدت برنامه ریزی کرد.

وی افزود: خلق پول یک صنعت است و به همین سادگی نمی توان آن را نفی کرد. حتی در میان اقتصاددانان اسلامی نیز کمتر موردی وجود دارد که ماهیت خلق پول و اهمیت آن را نفی کند.

عیوضلو خاطر نشان کرد: اگر بانکداری در بستر مناسب حرکت کند و فرایند های آن درست رعایت شود منجر به توسعه خواهد شد. ما لزوما نباید به پژوهش های در دسترس اکتفا کنیم. مراجع نظراتی در حوزه بانکداری دارند که بسیار قوی هستند. در جلسات مجلس خبرگان بحث های جدی در اینباره انجام شده بسیار مفید بوده اند و بانک اسلامی را بانکی تعریف می کنند که مسئولیت ها را پذیرفته و می تواند توسعه ایجاد کند. در این میان مبحث خلق پول را نیز اگر منجر به آبادانی و عمران شود می توان به صورت محدود و هدایت شده حمایت کرد.